ANNE-BABALARIN BİLMESİ GEREKENLER
Bütün çocuklar neyi öğrenirse ona göre davranırlar.
Eğer çocuğun yaptığı olumlu, beğenilen bir davranış fark edilmez, övülmez ve ödüllendirilmezse o davranış zamanla azalır ve biter. Örneğin, çocuğun bir kişiye karşı cömert bir davranışı “Ne güzel/ aferin sana/ benim cömert kızım/oğlum” gibi sözel ya da okşayarak, severek, göz bakışı ile övülmezse o davranış fark edilmediği için devam etmez.
Eğer çocuğun iyi ya da kötü yaptığı bir davranış çevre tarafından onaylanırsa bu davranış çoğalır. Çocuğun onaylandığını anlaması için sadece ona ilgi gösterilmesi yeterlidir. Örneğin, çocuk ödevini yapmadığı zaman büyükler bunu görüp, söylenip sonra konuyu kapatırlarsa ve ödev yapılmadan kalırsa, çocuk ödevini yapmayabileceğini öğrenir ve bir dahakine de böyle davranır. Çocuklar için ilgi, ödül gibi anlaşılır. Birilerinin ona ve yaptıklarına sadece “dikkat etmiş olması” ya da “ilgi vermesi” kendi başına çok güçlü bir davranış devam ettiricisidir, yani ilgilenilen davranış iyi ya da kötü olsun devam eder.
Özellikle istenmeyen davranışları devam ettiren şey yetişkinlerin ilgisidir. Göz göze gelmek, sesini yükseltmek, baş sallayarak şikayette bulunmak hepsi ilgidir ve ilk bakışta ödül olarak gözükmese de olumsuz ödül bile çocukların davranışı devam ettirmeleri için yeterlidir. İstenmeyen bir davranışa ilgi göstermek, çocuk tarafından “aferin/çok beğendim/ne güzel yaptın” olarak anlaşılır. Ve çocuklar, hiç ilgi almamaktansa “olumsuz” ilgi almayı kesinlikle tercih ederler.
En temel olarak ne yapmalıdır?
- İstenen davranış ilgi gösterilmeli ve övülmelidir. Ödevini yapan bir çocuğa “Bugün de ödevini yaptın, çok memnun oldum, aferin tatlı kızım/oğlum” gibi bir sözel cümle söyleme ya da başını okşama gibi davranışta bulunma, olumlu davranışın devamını sağlayacaktır.
- İstenmeyen davranışa ilgi gösterilmemelidir. Yanında ya da arkasından “Benim çocuğum dağınık/korkak/arkadaşlarıyla anlaşamaz/kurallara uymaz/her istediğini yaptırır vs.” demek sadece o davranışları artıracaktır.
En temel kural, istediğiniz, beğendiğiniz ve olmasını dilediğiniz davranışı dile getirmektir. İstenmeyen, beğenilmeyen ve azalması dilenen davranışa –başka hiçbir şey yapılamıyorsa en azından – ilgi göstermemektir.
Uzm. Psk. Gökçen Erder-Numanoğlu
Uyarı: Bu sitede yer alan bütün bilgiler sadece bilgilendirme amaçlıdır. Teşhis, tanı ve tedavide kullanılamaz.
